Şiddet ve Medya – Tezcan Durna

Eğitmen HakkındaEğitim HakkındaEğitim İzlencesiTanıtım Videosu
Tezcan Durna

Yüksek lisans ve doktorasını Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalında tamamlamıştır. Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümünde 2002 yılında araştırma görevlisi olarak başladığı görevine 2017 Ocak ayında görevinden uzaklaştırılana kadar devam etmiştir. Barış İmzacısı olması nedeniyle KHK listesine adı eklenerek akademiden uzaklaştırılan Durna, çalıştığı kurumda Haberi Okumak, Haber Sosyolojisi, Medya ve Etik, Etik Modernite ve İletişim, Şiddet Siyaset ve Medya, Akademik Araştırma, Yazma ve Sunma gibi lisans ve yüksek lisans düzeyinde dersler vermiştir. 2011-2012 yılları arasında TÜBİTAK Doktora Sonrası Araştırma Bursu ile Amsterdam’da bulunan Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsünde çalışmıştır.  Medyada temsil, basın tarihi, medya ve etik, medya sosyolojisi, yeni medya etnografisi gibi konularda ulusal ve uluslararası akademik mecralarda yayınlanmış çok sayıda eseri mevcuttur. Halen Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfının Genel Yayın Yönetmenliğini yürütmekte, halagazeteciyiz.net sitesinde de düzenli yazılar yazmaktadır. 2019 yılında İzmir’de düzenlenen Yeni Medya Kongresi 4’ün düzenleme kurulunda yer almıştır.

Şiddet ve Medya

Şiddet hayatın, siyasetin, kültürün, dilin ve var oluşun bir parçası. Ev içinden başlayarak, kamusal hayatın içindeki toplumsal taleplere kadar şiddetle karşılaşmayan sanırım çok az insan vardır. Özellikle de büyük toplumsal altüst oluşlarda sıradanlaşıp, bu altüst oluşların ardından ise toplumsal barışı mümkün kılan da yine şiddettir. Ancak dizginlenmediği ve hukukla sınırlanmadığı sürece şiddet her zaman yaşamın değil ölümün yanındadır.

Şiddet kavramını sadece silah, terör, darp, öldürme, yaralama gibi fiili durumlarla sınırlamak doğru değildir. Çoğunlukla medya ve şiddet ilişkisi bu fiili durumların medya içeriklerinde gösterilmesi şeklinde sorunsallaştırılır. Kanlı bir cinayet, şiddet içeren bir sahne, bir patlama olayının ardından ortaya çıkan kan revan kareler, ya da kurgu içeriklerde bu tür sahnelerin medyada gösterilmesi genellikle etik olarak sorunlu bulunur. Böylece şiddet tanımlanırken ve sorun olarak kavramsallaştırılırken çerçevesi sadece görünenle sınırlı olarak çizilir. Buradaki varsayım, bu tür şiddet dolu sahneleri gören-izleyen kişiler bu sahnelerden etkilenerek, bu sahnelere yol açacak fiile özendirilebilir. Bu varsayım, medya üzerine zamanında yapılmış doğrudan etki araştırmalarının sonucu ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda bu varsayım, toplumsal alandaki gerçek şiddeti ve siyasal dildeki şiddet dolu söylemleri göz ardı eden bir bakış barındırır içinde. Yine bu varsayım, aslında toplumsal-siyasal alan, medyadaki şiddet dolu içerikler olmasa bu derece şiddetli olmayabilir imasını barındırır içinde. Oysa şiddet hayatın bir parçası ve medya da çoğu zaman hayatın içinde olan eşitsizlikleri, şiddeti, nefreti, önyargıları ortalama insana hitap etme kaygısıyla yeniden üretiyor.

Bu perspektiften hareketle, bu derste medya ile şiddet ilişkisini bilindik etki paradigmasının dışında bir bakışla ele almayı hedefliyoruz. Bu nedenle şiddet dolu görüntülerden ziyade, bu derste şiddet dolu dile odaklanılacaktır. Zira şiddet ve nefret dilde başlar ve dilde kurulan şiddet, çoğu zaman şiddete maruz kalmayı hak eden ve etmeyeni işaretler. Medya ile şiddet ilişkisini öncelikle şiddetin toplumun tam da kalbinde yer aldığı önkabulüyle hareket etmek gerekir. Medyanın da bu toplumsal alandaki şiddeti yeniden üreten ve toplumun bir parçası olarak gören bir bakışa sahip olmak gerekir. Bu kaygıyla bu derste, öncelikle şiddet kavramı ve şiddet çeşitleri tanımlanacak, ardından da medya ile şiddet ilişkisine nasıl yaklaşılacağına dair bir kavramsal çerçeve çizilecektir. Bunun ardından da bu bakışı somutlaştırmak için, örnekler üzerinde durularak, bu örnekler derinlemesine çözümlenecektir.

Bölüm I

Şiddeti ve şiddet türlerini tanımlamak

Şiddet, siyaset, toplum ve kültür ilişkisini tartışmak

Bölüm II

  • Medya ve şiddet ilişkisini nasıl tartışmalıyız?
  • Medya üzerine etki kuramları ve şiddetin izleyen/okuyan üzerindeki etkisini tartışmak

Bölüm III

  • Medya okuryazarlığı nedir, nasıl bir tarihsel süreçte ortaya çıkmıştır ve neden ihtiyaç vardır?
  • Şiddet içeriklerini eleştirel bir şekilde değerlendirmek için nasıl bir okuryazarlığa ihtiyacımız vardır?

Bölüm IV

  • Her şiddet içeriği izleyende şiddet eğilimi yaratır mı?
  • Şiddet barındıran iki film üzerinden şiddete eleştirel yaklaşımları incelemek.

Bölüm V

  • Savaş-şiddet yanlısı haberciliğin temel özellikleri nelerdir?
  • Barış yanlısı haberciliğin temel özellikleri nelerdir?

Bölüm VI

  • Savaş-şiddet yanlısı haber örneklerinden somut incelemeler.
  • Barış yanlısı haber örneklerinden somut incelemeler.

COVID-19 pandemisi sebebiyle çekimler Zoom üzerinden yapılmıştır.